Późnominojskie cmentarzysko w Armeni położone jest na obrzeżach tej miejscowości, znajdującej się niespełna 10 km na południe od centrum Rethymno. Jeśli spędzacie urlop w tych okolicach to warto przyjechać do tego ciekawego stanowiska archeologicznego. Chociaż zostało ono odkryte w 1969 roku przez Yiannisa Tzedakisa to jednak prace wykopaliskowe są prowadzone do dnia dzisiejszego.
Po wejściu na teren cmentarzyska znajdziecie się na płaskim terenie porośniętym drzewami. W cieniu gajów oliwnych i dębów skryte są wejścia do około 200 grobowców. Ich pochodzenie archeolodzy określili na 1300/50 r. p.n.e. Grobowce zostały starannie rozplanowane i ułożone na osi wschód-zachód. Wszystkie zostały wykute pod ziemią w miękkich skałach, a do większości z nich prowadzi niski i mały otwór. Przy niektórych wejściach do komór grobowych znajdują się także kamienie, które kiedyś je zamykały. Tylko jeden grobowiec znajdujący się w dalszej części terenu wykopalisk to wielki i głęboki klasyczny grób minojski tak zwany tholos. Z poziomu terenu aż do wejścia prowadzą do niego wąskie kamienne schody. Do tego grobowca można w miarę swobodnie wejść, tym bardziej, że w środku założone jest automatyczne oświetlenie.
Różna wielkość grobowców służyła podkreśleniu statusu społecznego zmarłego. Im większy i bardziej okazały grób tym bardziej prestiżowy był jego “właściciel”. Archeolodzy wyróżnili trzy typy komór grobowych: okrągłe, półokrągłe, a najbardziej dostojne budowane były na planie prostokąta. Wzdłuż ścian tych najważniejszych komór grobowych znajdowała się charakterystyczna niska ławka.
Archeologów, którzy odkrywali ten cmentarz najbardziej zaskoczyło to, że groby były bardzo dobrze zachowane i co najważniejsze, nie zostały wcześniej splądrowane. Znaleziono w nich około 500 szkieletów, co okazało się bardzo cenne, gdyż na ich podstawie można było dowiedzieć się więcej o ludziach żyjących w czasach minojskich, ich codziennej diecie oraz stanie zdrowia. Ludzie ci jak na współczesne standardy byli raczej niewysocy. Średni wzrost mężczyzn wynosił 1,67m, a kobiety 1,54 m. Żyli oni dość krótko: 31 lat mężczyźni, 28 lat kobiety, choć te często umierały wcześniej, w wieku 20-25 lat, prawdopodobnie w trakcie skomplikowanych porodów. Dawni mieszkańcy Krety chorowali często na raka kości, gruźlicę, czy Brucelozę, zakaźną chorobę bakteryjną występującą zarówno u zwierząt oraz ludzi. Przypadłością minojczyków była także próchnica, aż 25% ówczesnej populacji w chwili śmierci nie miała już zębów. Na podstawie badań szkieletów odkryto, że ówcześni ludzie żywili się przede wszystkim pokarmem roślinnym i węglowodanami oraz w mniejszym stopniu mięsem.
Pozostałe znaleziska stanowiły pośmiertne wyposażenie zmarłego. Najczęściej była to ceramika pochodząca z różnych miejsc Krety, naczynia z brązu, narzędzia, biżuteria, kamienne wazony i cztery cylindryczne pieczęcie pochodzące z Bliskiego Wschodu. Jednym z ciekawszych odkryć był rodzaj hełmu wykonanego z 59 kłów knurów. Odkryto także trumny zdobione symbolami labrysów, czyli podwójnych toporów oraz scenami z polowań. Dziś artefakty te można obejrzeć w muzeach archeologicznych w Rethymno i Chania.
Archeologom pozostaje też odpowiedzieć na pytanie po co założono tak rozległy cmentarz w miejscu, w którym nie znajdowało się żadne większe minojskie miasto. Być może służył on mieszkańcom osady położonej nieco dalej, w okolicach Kastellos.
Należy zjechać z Nowej Drogi Narodowej na wysokości Rethymno i kierować się na dobrze oznakowaną drogę prowadzącą do Spili i Agia Gallini. Po około 8 km i kilkunastu minutach jazdy w okolicach miejscowości Armeni powinniście dostrzec charakterystyczny brązowy drogowskaz świadczący o obecności stanowiska archeologicznego. Przed wejściem znajduje się parking, na którym można zostawić samochód.
Wykopaliska są czynne codziennie z wyjątkiem poniedziałku, w godzinach od 8.30 do 15. Wstęp na teren wykopalisk kosztuje 2€. Planując wycieczkę warto pamiętać o nakryciu głowy i butelce wody, gdyż mimo drzew słońce piecze tu bezlitośnie. Jeśli chcecie zajrzeć do mniejszych grobowców to niezbędna będzie także latarka.
↤ kliknij odpowiednią część wyspy aby zmienić dolną mapę
Knossos to jeden ze sztandarowych zabytków odwiedzanych przez turystów, jest to też najpopularniejsze miejsce, do którego udają się zorganizowane wycieczki.
Heraklion (Iraklion) to największe miasto Krety. Z liczbą prawie 140 tysięcy mieszkańców jest on czwartym co do wielkości greckim miastem.
Dziesiątki warsztatów rzemieślniczych położonych w tej niewielkiej górskiej wiosce powodują, że Margarites jest jednym z czterech głównych ośrodków, w których wytwarzana jest tradycyjna kreteńska ceramika.
Międzynarodowe lotnisko im. Nikosa Kazantzakisa w Heraklionie w chwili obecnej jest największym lotniskiem na Krecie.
Data powstania klasztoru Moni Arkadiou (Arkadi) nie jest dokładnie znana. Wedle tradycji nazwa tego kościoła nawiązuje do imienia Cesarza Arkadiusza, który podobno miał być jego fundatorem.
Rethymnon z około 40 tys. mieszkańców to trzecie co do wielkości miasto Krety. Miejsce to zostało zaludnione już w okresie minojskim. Dawniej miasto było ważnym ośrodkiem handlowym.
Thrapsano to niewielka miejscowość zamieszkała przez nieco ponad 2,5 tysiąca osób, z których zdecydowana większość do niedawna utrzymywała się wykonując zawód garncarza.
Skinaria to mała plaża położona wzdłuż niewielkiej zatoki, której ujście z obu stron zakończone jest skalnym wybrzeżem. To wciąż mało znane miejsce pomijane przez masową turystykę
Według mitologii greckiej w jaskini Ida ukrywał się (a może też i urodził) Zeus. Właśnie ten mit jest największym atutem tej jaskini, która nie jest tak ciekawa i piękna jak jaskinia Dikte.
Tripiti to niewielka plaża pokryta mieszanką szarego piachu, żwiru i kamieni. Mimo tego, że plaża jest mało zorganizowana i sprawia wygląd półdzikiej, to działa tu jedna niewielka tawerna.
Tripiti to niewielka plaża pokryta mieszanką szarego piachu, żwiru i kamieni. Mimo tego, że plaża jest mało zorganizowana i sprawia wygląd półdzikiej, to działa tu jedna niewielka tawerna.
Plakias to doskonałe miejsce dla osób, które lubią spędzać czas na pieszych wędrówkach. W rejonie miasteczka oraz przyległej okolicy wytyczonych jest kilka pieszych szlaków, którymi możecie dojść do ciekawych plaż.
Obecnie dolny klasztor wciąż nie jest udostępniany dla zwiedzających oraz nie jest wykorzystywany przez mnichów. Zabudowania górnego klasztoru przeszły częściową renowację i stanowią główną siedzibę klasztoru Preveli.
Wąwóz Kourtaliotiko znany również jako wąwóz Asomatos, to bodaj jedna z najbardziej spektakularnych atrakcji przyrodniczych dostępnych w środkowej części Krety.
Agia Triada to nieduże minojskie stanowisko archeologiczne na południu Krety, znajdujące się w pobliżu Timpaki położone na zachodnim zboczu wzgórza około 40 metrów nad poziomem morza.
Około 60 kilometrów na południowy zachód od stolicy Krety - Heraklionu znajdują się ruiny drugiego co do wielkości starożytnego pałacu - Fajstos.
Obecnie jaskinia Melidoni (oryginalnie zwana Gerontospilios) jest kojarzona głównie z tragicznymi wydarzeniami, jakie rozegrały się w tym miejscu w 1824 roku.
Twierdza ta jest doskonałym przykładem wielokulturowości Krety. Znajdująca się dziś w greckich rękach, została zbudowana przez Wenecjan, ale określana jest nazwą zaczerpniętą z języka tureckiego.
Jest to jedno z najważniejszych i największych muzeów w Grecji i jedno z najważniejszych w Europie.
Tylissos to jedno z niewielu miejsc na Krecie, które zachowało swoją nazwę od czasów starożytnych.
Plaża w Damnoni jest położona po sąsiedzku z Plakias - popularną turystyczną miejscowością
Agios Pavlos to niewielka miejscowość położona na południowym wybrzeżu Krety niedaleko miejscowości Saktouria.
Triopetra znajduje się u podnóża góry Siderotas około 52 km na południe od Rethymno.
gia Galini (Αγία Γαλήνη) jest jednym z najpopularniejszych nadmorskich kurortów na południowym wybrzeżu Krety.
Obserwatorium jest ulokowane na szczycie góry Skinakas na wysokości 1750m. Pomysł na jego wybudowanie narodził się w 1984 roku.
Późnominojskie cmentarzysko w Armeni położone jest na obrzeżach tej miejscowości, znajdującej się niespełna 10 km na południe od centrum Rethymno.
Muzeum to prezentuje dramatyczną historię Krety napisaną na przestrzeni ostatnich kilkuset lat.
Współczesna osada znana pod nazwą Argyroupolis została wybudowana na miejscu starożytnego miasta Lappa (zwanego także Lambi)
Lentas to dobry pomysł dla tych, którzy chcą uciec od miejscowości przesiąkniętych przemysłową turystyką.
Ten starożytny kamieniołom składający się z dwóch części przez współczesnych zwany jest Λαβυρινθάκι oraz Λαβύρινθος.
Jeśli ktoś z Was szuka dobrej restauracji w pobliżu Matali i Kalamaki, to chcielibyśmy zarekomendować estiatório Chrisopigi.
Gortyna uważana jest za jedno z najbardziej rozległych wykopalisk na terenie Grecji.
Psiloritis (Timios Stavros - Święty Krzyż) to szczyt najwyższej góry Krety wznoszący się na wysokość 2456 m n.p.m.
Wąwóz Rouvas to jedno z ciekawszych miejsc znajdujących się w tej części Krety. Ciekawie poprowadzony szlak w doskonały sposób ukazuje zmieniających się wygląd tego wąwozu.
Matala jest jedną z najpopularniejszych miejscowości nie tylko południowego wybrzeża ale i całej Krety. W latach 60-tych i 70-tych ta niewielka rybacka wioska była mekką hippisów.
Klasztor Odigitrias to jeden z najbardziej znanych klasztorów południowej Krety. Niestety pod względem popularności daleko mu do innych kreteńskich monastyrów.
Kali Limenes (czyli Dobre Porty lub Piękne Przystanie) to nadmorska miejscowość położona w górach Asterousia znajdujących się na południowym wybrzeżu Krety.
Oprócz słynnych wielkich pałaców na wyspie w okresie minojskim powstało szereg mniejszych rezydencji. Jednym z ważniejszych przykładów jest Vathipetro odkryte około 5 km na północ od Archanes, na południowo-wschodnim zboczu góry Juchtas w środkowej części Krety.
Podróżując po Krecie nietrudno zwrócić uwagę na to, że większość tamtejszych plaż jest relatywnie małych i krótkich. Szczególny zawód z tego powodu mogą przeżyć osoby przyzwyczajone do naszych krajowych bałtyckich standardów, gdzie piaszczyste wybrzeże ciągnie się kilometrami. Jednak na szczęście nic straconego, gdyż Kreta w swoim bogatym arsenale najróżniejszych plaż może poszczycić się i takimi, które pozwalają na długie spacery wzdłuż wybrzeża. Jedną z nich, szczególnie lubianą przez nas jest plaża Kommos znajdująca się na południu środkowej części wyspy.
Mimo że jaskiń na Krecie jest bez liku, to jednak tylko nieliczne można zwiedzać. Sfendoni jest przy okazji największą jaskinią udostępnioną do zwiedzania. treść pochodzi z: http://www.crete.pl www.CRETE.pl
Stary wenecki port oraz latarnia morska stanowią jeden z najbardziej rozpoznawalnych elementów Rethymno.
Kilometr na północ za miejscowością Zaros, położoną w środkowej części Krety, znajduje się niewielkie sztuczne jeziorko. To właśnie Votomos zwane także Zaros.
Uznaje się, że Gournia była zamieszkana w okresie między 3000 p.n.e. a 1200 p.n.e i jest jednym z niewielu miast odkopanych w dużym stopniu. W innych ważniejszych miastach archeolodzy koncentrowali się głównie na odkrywaniu zabudowy pałacowej, natomiast w Gourni oprócz pałacu zostały też odkryte zabudowania miejskie, domy mieszkalne i sieć dróg.
Ruiny starożytnego miasta Itanos zlokalizowane są na wschodnim krańcu Krety, niespełna 3 kilometry na północ od słynnej palmowej plaży Vai. Mimo że przy samym Itanos także znajdują się fajne plaże, to w przeciwieństwie do swojej znanej sąsiadki miejsce to nie przyciąga tłumów. Trafiają tu albo przypadkowi zabłąkani turyści, albo miłośnicy wykopalisk.
Tylissos to jedno z niewielu miejsc na Krecie, które zachowało swoją nazwę od czasów starożytnych. Między 1200 a 1000 r. p.n.e. wiele osad było porzucanych przez swoich mieszkańców, którzy zakładali nowe wioski na bardziej niedostępnych terenach. Tylissos zaś jest wyjątkiem, ponieważ było cały czas zamieszkane, dzięki czemu została zachowana ciągłość kulturowa i nastąpił rozwój ośrodka religijnego.
Komentarze
komentarz z
Zasmuciły mnie informacje o krótkim życiu i chorobach Minojczyków. Mam nadzieję, że dotyczyło to tylko ludzi żyjących w schyłkowym okresie cywilizacji minojskiej, a właściwie to już mykeńskiej. Okres wcześniejszego rozkwitu cywilizacji na Krecie zawsze wydawał mi się "czasem szczęśliwości". A może to tylko moje wyobrażenie?
komentarz z
Niestety wydaje się, że wiele naszych wyobrażeń o ówczesnym życiu na Krecie nie opiera się na prawdziwych faktach a jedynie na wyobrażeniach podpatrzonych w ówczesnej sztuce czy też bardziej bliskich nam współczesnych powieściach lub co gorsza na najbardziej kłamliwych kinowych ekranizacji. Odbierając sobie nasze obecne dobrodziejstwa cywilizacji (choćby tylko wirtualnie) łatwo domyślić się jak ciężkie i ryzykowne było życie w czasach minojskich.
komentarz z
Polecamy odwiedzenie Muzeum Archeologicznego w Rethymonie i Chanii, gdzie można obejrzeć sarkofagi wydobyte w Armenii.
komentarz z
A jak wspaniale Zbigniew Herbert opisał sarkofag z Hagii Triady.
komentarz z
Podpisujemy się pod tym. Oba muzea są stosunkowo niewielkie, ale zasługują na uwagę :)
komentarz z
Miałam okazję być w muzeum w Rethymonie. Jest rzeczywiście ciekawe i ma swój klimat.
komentarz z
Ale zdarzyła nam się w Armenii i taka sytuacja :
komentarz z
Na szczęście znaleźliśmy dziurę w płocie okalającym wykopaliska :-)
komentarz z
Dziura w płocie to czasami jedyny sposób na zwiedzenie niedostępnych wykopalisk. My właśnie przez takie dodatkowe wejście zwiedzaliśmy niewielkie, wiecznie zamknięte, wykopaliska w Vasiliki niedaleko Ierapetra.
komentarz z
Nie natknęłam się na żadne informacje o wojnach w okresie wczesno- i średnio - minojskim. Ale mieszkańcy Krety z tego okresu musieli się oczywiście zmagać z siłami natury. Zdaję sobie sprawę, że ślady, które po sobie zostawili docierają do mnie w formie przetworzonej. Fascynują mnie jednak bardzo - poprzez sztukę i przede wszystkim poprzez tajemnicę.
komentarz z
Dokładnie. Na nas ogromne wrażenie robi również poziom ówczesnej technologi oraz wysoki rozwój w stosunku do tego co działo się w północnej części Europy. Ta spuścizna, która wciąż obecna jest w kreteńskiej ziemi i ciągle czeka na odkrycie, jest po prostu niesamowita. Wiele racji mają te osoby które mówią że to nasza prawdziwa europejska kolebka cywilizacji :).
Wypełnij poniższy formularz aby dodać komentarz
lub kliknij w poniższy link aby skorzystać z możliwosci komentowania przez facebooka:
https://www.facebook.com/crete.poland/posts/10152994085162551,10156608745287551