Informacja dotycząca plików cookies
Serwis wymaga plików cookies do prawidłowego działania strony. Korzystanie z serwisu bez zmiany ustawień dla plików cookies oznacza, że będą one zapisywane w pamięci urządzenia. Ustawienia te można zmieniać w przeglądarce internetowej.
Raz na jakiś czas na naszej stronie w pytaniach i komentarzach jak bumerang powraca temat kóz Kri-kri (gr. κρι-κρι). Zauważyliśmy jednak, że większość osób myli zwykłe pospolite kozy, których na Krecie jest mnóstwo, z właściwą kozą Kri-kri. A tymczasem wygląd tej kozy jest tak charakterystyczny, że znając jej wygląd nie sposób pomylić ją ze zwykłymi kozami hodowlanymi.
Kri-kri jest symbolem wyspy, a jej wizerunek jest chętnie wykorzystywany zarówno w oficjalnych publikacjach, dekoracjach, jak i zwykłych straganowych pamiątkach. To nieco paradoksalnie bo relatywnie niewielu turystów spędzających wakacje na Krecie miało okazję zobaczyć „prawdziwą” Kri-kri na własne oczy, podobnie zresztą jak duża część mieszkańców tej wyspy.
Charakterystyczny wygląd kozy Kri-kri
Pełna łacińska nazwa tego podgatunku zwierząt brzmi Capra aegagrus cretica. Można także spotkać się z nazwą agrimi, czyli dziką kozą albo po prostu kozą kreteńską. Ten duży ssak kopytny nazywany też jest kreteńskim kozłem albo dzikim koziorożcem. Uważany jest za gatunek będący praprzodkiem ras kóz udomowionych.
Capra aegagrus cretica pochodzi z rejonu Azji Mniejszej i okolic wschodniej części basenu Morza Śródziemnego, gdzie występowała już między 8000 a 7500 lat p.n.e. Na Krecie pojawiła się w epoce minojskiej, czego dowodem są jej wizerunki odkryte na ściennych malowidłach wykopaliskach archeologicznych z tego okresu. Niektórzy naukowcy twierdzą, że zwierzę to w czasach starożytnych było czczone na wyspie. Obecnie koza ta nie występuje na innych obszarach, dlatego uważana jest za endemiczny gatunek Krety.
Najważniejsza różnica między Kri-kri a pospolitymi kozami dotyczy ich wyglądu. Sierść Kri-kri jest krótka, jasnobrązowa, często beżowa, a przez grzbiet przebiega ciemna pręga. W październiku i listopadzie ich sierść staje się nieco jaśniejsza. Głowę Kri-kri zdobią charakterystycznie zagięte do tyłu rogi, które u starszych samców mogą osiągnąć długość ponad jednego metra. My do tej pory niestety nie spotkaliśmy żadnego okazu z aż tak imponującymi rogami, dlatego na naszych zdjęciach zobaczycie kózki Kri-kri ze znacznie skromniejszymi rogami. Wysokość kóz w zależności od płci waha się między 55 a 90 cm. Podobne różnice występują także jeśli chodzi o wagę dorosłych osobników. Samce mogą ważyć do 90 kg, samice są znacznie lżejsze: ich waga dochodzi maksymalnie do 55 kg.
Kozy te żyją w stadach do 20-25 osobników, przy czym samiec jest tylko jeden, a resztę stada stanowią samice z młodymi. Pomimo swojej poligamicznej natury samiec w okresie godowym wybiera samotne życie.
Koza ta występuje na stromych górskich terenach Gór Białych na Krecie oraz kilku małych wysepkach położonych blisko niej: Dia, Agioi Theodoroi i Agios Pantes. Bez problemu potrafią skakać do 8 m i wspinać się po stromych klifach, gdzie znajdują pożywienie, czyli trawę i krzewy. Unikają turystów, choć jeśli byliście w wąwozie Samaria, to na pewno spotkaliście kilka bardziej oswojonych osobników. Zetknąć się z nimi można zwłaszcza w starej wiosce Samaria, gdzie bez lęku podchodzą do ludzi i zaglądają im w plecaki w poszukiwaniu łatwego pożywienia. To jednak pojedyncze przypadki, normalnie te zwierzęta są uznawane raczej za nieśmiałe.
Kozy Kri-kri w starej wiosce Samaria
podchodzą do turystów
w poszukiwaniu jedzenia
W XX wieku dumnym kozom Agrimi groziło wyginięcie. Szacuje się, że w latach 60-tych ubiegłego wieku żyło na wyspie już tylko około 200 zwierząt. Niestety w czasie II wojny światowej w trakcie walk, jakie miały miejsce na Krecie, kozy te stanowiły główne źródło pożywienia dla kreteńskich partyzantów. Mimo, że mięso tej kozy było pożywieniem dla ludzi od czasów minojskich, to dopiero relatywnie krótki okres wojennej okupacji, doprowadził niemal do wybicia tego gatunku.
Kózki Kri-kri spotkane na szlaku raczej stronią od ludzi
Agrimi ocalały na Krecie dzięki Georgiosowi Giannakopoulosowi, który doprowadził do powstania Parku Narodowego Samaria, gdzie kozy te wciąż naturalnie występowały. Warto też wspomnieć o tym, że obecnie Park Narodowy Samaria to dom dla czternastu innych endemicznych gatunków zwierząt chroniony przez UNESCO jako rezerwat biosfery. Dzięki tym działaniom w naszych czasach liczebność populacji tej kozy wynosi około 2000 ale nadal są one uważane za zagrożone. Obecnie ten gatunek jest objęty ochroną państwową, więc polowanie na nie na Krecie jest surowo zabronione. Nie zmienia to jednak faktu, że sporadyczne kłusownictwo nadal ma miejsce i stanowi dla tych zwierząt zagrożenie znacznie większe niż ograniczenie ich pastwisk.
Jedynym miejscem, gdzie dozwolone jest legalne polowanie na Kri-kri, to pobliska wyspa Zeus. Myśliwy musi jednak posiadać specjalne zezwolenie uzyskane od władz regionu Heraklion. Współcześnie za poważne zagrożenie istnienia kozy kri kri jest też uważane mieszanie się z kozami pospolitymi. Hybrydyzacja tych zwierząt powoduje, że potomstwo, które przychodzi na świat posiada inne cechy niż te, które posiadały kozy kreteńskie w czasach, gdy zasiedlały Kretę. Stąd też wychodzi konieczność chronienia tego gatunku i izolowania ich choćby na tych małych wysepkach, o których wspominaliśmy wyżej.
Kri-kri w wiosce Samaria
I na koniec jeszcze ciekawostka dotycząca genezy najpopularniejszej nazwy Kri-kri pod jaką zapewne i Wy znacie te zwierzęta. Otóż zawdzięczamy ją Amerykanom, którzy połączyli pierwsze sylaby ze słów „kreteńskie stworzenie” i właśnie tak „ochrzcili” tę kozę. Amerykanie poznali ją w latach 50-tych ubiegłego wieku, gdy jeden z Kreteńczyków chciał podarować kreteńską kozę amerykańskiemu prezydentowi Trumanowi.
Prezydent nie tylko przyjął darowiznę, ale później nawet zaprosił darczyńcę, Eftychiego Protopapadakisa, do Waszyngtonu. Dzika koza kreteńska trafiła wkrótce do waszyngtońskiego ZOO, gdzie jednak krótko była „klejnotem”. Zwierzę nie wytrzymało zapewne życia w niewoli i wkrótce zmarło.
Koza Kri-kri w amerykańskim ZOO
Przełom maja i czerwca to na Krecie szczególny okres, w którym żółwie Caretta caretta zaczynają swój okres lęgowy. Żółwie te raz do roku wychodzą na ląd aby złożyć jaja i właśnie między innymi Kreta jest tym miejscem, w którym wykluwa się nowe pokolenie. Niestety populacja tego zagrożonego wyginięciem gatunku systematycznie spada, aby więc zapewnić zwierzętom warunki lęgowe oraz umożliwić młodym bezpieczną wędrówkę do morza powoływane są specjalne patrole kontrolujące plażę i czuwające nad założonymi gniazdami. 23 maja kiedy wypada Światowy Dzień Żółwia był dobrą okazją do poszukiwania ich pierwszych tegorocznych śladów na Krecie, zaś pierwsze gniazdo zostało zauważone w właśnie w minioną sobotę.
Komentarze
komentarz z
a tu ładnie widać buzię i czarną pręgę na grzbiecie
komentarz z
Piękny okaz :)
komentarz z
Kri-kri widziałam w Górach Białych w Wąwozie Samaria!
Chodziły po wiosce Samaria.
komentarz z
Barbara Jarzyna Tam najłatwiej je spotkać.
komentarz z
Barbara Jarzyna też je tam spotkałam. Żebrały o jedzenie w wyjadały słodycze z ręki ;-)
komentarz z
Anna Myśków Łakomczuchy
komentarz z
Te z naszych zdjęć są jeszcze inne- długie, pokręcone rogi
komentarz z
Małgorzata, to są zwykle kozy. Na naszej stronie w artykule znajdziesz kilka zdjęć kri-kri.
Wypełnij poniższy formularz aby dodać komentarz
lub kliknij w poniższy link aby skorzystać z możliwosci komentowania przez facebooka:
https://www.facebook.com/crete.poland/posts/10157569398717551