Historia Krety od Paleolitu do Wieków Ciemnych

Paleolit

Do połowy pierwszej dekady XXI wieku niewiele było wiadomo na temat starszej epoki kamienia na Krecie. Początkowe informacje były sporadyczne i niepewne. Dopiero późniejsze odkrycia pozwoliły ustalić, że pierwsi mieszkańcy pojawili się na południowych wybrzeżach wyspy już w dolnym paleolicie (ok. 130 tys. lat temu). Szczególnie intensywnie penetrowali oni obecną wysepkę Gavdos (wówczas okresami połączoną z Kretą) położoną około 35 km dalej na południe. Na podstawie obserwacji zmian szaty zwierzęcej Krety, naukowcy wyciągnęli wnioski, że wyspa była zamieszkiwana przez całą epokę kamienia. Niestety z tego okresu odnaleziono niewiele przedmiotów, które zgrupowane były w dodatku na ograniczonym obszarze wzdłuż wybrzeży południowo-zachodnich.

Neolit

(5000-2600 p.n.e.)

Na ten czas datuje się najstarsze znaleziska garncarskie z Knossos i Fajstos (Festos). Znajdowano także kamienne narzędzia. W Knossos poniżej Dziedzińca Zachodniego, zwłaszcza w tzw. koulourach (okrągłe zbiorniki), natrafiono na fragmenty zabudowy z kamieni i cegieł suszonych.
Znane są pochówki dziecięce w jamach pod podłogami domów. W celach grzebalnych używano na Krecie (zwłaszcza północnej i wschodniej) również grot. Wiadomo, że uprawiano wtedy jęczmień, pszenicę i rośliny strączkowe. Osadnicy przybyli na Kretę prawdopodobnie już z udomowionymi zwierzętami i roślinami hodowlanymi. W późnym neolicie do wyrobu narzędzi zaczęto stosować kryształ górski. Wczesny neolit przynosi także pierwsze dowody istnienia tkactwa na Krecie, w postaci ciężarków, wrzecion i czółen.



Otwarte pozostaje pytanie o pochodzenie naj­wcześ­niej­szych mieszkańców wyspy, niewątpliwie dostali się oni na Kretę drogą morską. Do końcowej fazy neolitu Kreta miała jednak niewielu mieszkańców, a gospodarka kontynuowała formy lądowe przyniesione przez osadników z kontynentu.

Okres przedpałacowy

(2600-2000 p.n.e.)

W okresie przedpałacowym  ludność miejscowa wchłania przybyszów z Azji Mniejszej, a w efekcie tworzy się autonomiczna kultura, o czym świadczą znalezione przedmioty kultowe, ceramika, czy groby koliste należące do tego okresu. W okresie przedpałacowym rozwija się handel morski z Egiptem, Azją Mniejszą oraz Mezopotamią. Pod koniec okresu przedpałacowego rozwija się prymitywne pismo hieroglificzne używane na minojskich pieczęciach. Na uwagę zasługuje też fakt pojawienia się miedzi i brązu do wyrobów. Ceramika znacznie różni się od neolitycznej. Nadal lepiona jest ręcznie, pojawiają się jednak nowe kształty naczyń: kuliste dzbanki, kielichy i półkuliste misy dekorowane  linearnymi wzorami.

Okres starszych pałaców

(2000-1700 p.n.e.)

Następuje niezwykły rozwój osadnictwa, które w wielu regionach osiągnęło gęstość najwyższą w całych dziejach Krety minojskiej. Powstały pierwsze monumentalne budowle pałacowe w Knossos, Fajstos, Malii czy Zakros, świadczące o wyodrębnieniu i rozwoju centrów przywódczych pełniących funkcje polityczne, religijne, administracyjne i ekonomiczne, czemu towarzyszył rozwój systemów pisma. Dowodem funkcji ekonomicznych jest istnienie w pała­cach magazynów oraz kolistych zbiorników na zboże, zazwyczaj na dziedzińcu zachodnim.





Brak obwarowań tych pałaców dowodzi, że Minojczycy byli uznawani za mocarstwo w tym rejonie Morza Śródziemnego. Obecnie najlepiej zachowane są pozostałości starszego pałacu w Fajstos, we wszystkich jednak przypadkach wcześniejsze budowle zostały przykryte późniejszymi pałacami. Okres starszych pałaców przynosi znaczny rozwój sanktuariów na szczytach wzgórz. Mniej częstą formą są miejsca kultu umieszczone w jaskiniach. Doszło też do pierwszego wielkiego rozkwitu sztuki i rzemiosła artystycznego oraz wykształceniu własnego unikalnego, rozpoznawalnego jako minojski, stylu.
Około roku 1700 p.n.e. prawdopodobnie wielkie trzęsienie ziemi kładzie kres wszystkich największych pałaców Krety oraz wielu osad.

Okres młodszych pałaców

(1700-1450 p.n.e.)

Jest to czas uznawany za najświetniejszą epokę w historii Krety. Z okresu chaosu wyłoniła się Kreta w nowej postaci – cywilizacji pałacowej, dobrze zorganizowanej i w rozkwicie. Minojczycy odbudowali swoje pałace zniszczone wskutek trzęsienia ziemi. Były jeszcze świetniejsze od swoich poprzedników i wyposażone w pomieszczenia kultowe.

Jeśli wierzyć Homerowi w tamtym czasie na Krecie było około 90 miast, a stolicą wyspy było Knossos. Kreta podniosła się z upadku po kataklizmie, nastąpił rozwój gospodarczy i kulturalny. Sztuka wytwarzana w tamtym czasie cechowała się wysokim poziomem artystycznym, zaś pismo ewoluowało w kierunku pisma sylabicznego i zaczęło być szerzej wykorzystywane. Kultura kreteńska objęła swoim zasięgiem nie tylko Mykeny, ale także resztę obszarów greckich położonych w pobliżu wyspy.Okres młodszych pałaców zakończyła kolejna fala zniszczeń, w czasie której legły w gruzach wszystkie oprócz Knossos pałace i wiele osad. Uderzające jest to, że w wielu miejscach zniszczeniu uległy przede wszystkim budowle związane z funkcjami administracyjnymi, natomiast sąsiadujące z nimi domy pozostawały nienaruszone. Wskazuje to na konflikty między ośrodkami lub inwazję jako przyczynę katastrof.

Inne przyczyny upadku kwitnącego państwa i pierwszej bardzo zaawansowanej kultury europejskiej naukowcy upatrują w olbrzymiej fali tsunami spowodowanej przez wybuch wulkanu na wyspie Santoryn. Reszty dopełnili Achajowie z Myken, którzy wykorzystali moment znacznego osłabienia Krety i najechali wyspę. Kreta już nigdy nie osiągnęła takiej świetności po tych wydarzeniach.

Okres popałacowy

(1400-1100 p.n.e.)

Co prawda pałac w Knossos zostaje ponownie odbudowany w 1375 p.n.e. ale po kilka latach traci swoje znaczenie. Kreta w tym czasie jest opanowana przez Mykeńczyków. Ich dominacji podlega także kultura minojska. W Agia Triada, Tylissos oraz Gournia powstają megarony. Evans - późniejszy odkrywca Knossos - znajduje w pałacu w Knossos gliniane tabliczki z tamtego okresu z pismem linearnym B pochodzenia mykeńskiego. Ostateczny upadek kultury kreteńskiej (już silnie nacechowanej wpływami mykeńskimi) następuje po zniszczeniach dokonanych przez różne ludy morskie.
Ten czas jest także określany jako przybliżona data bitwy o Troję.




Wieki Ciemne

(1100-800 p.n.e.)

Inwazja Dorów zmusiła Minojczyków (Eteokreteńczyków, jak siebie nazywali czyli prawdziwych Kreteńczyków) do wycofania się w głąb wyspy. Budują oni na niedostępnych terenach wschodniej części wyspy nowe miasta. Dorowie zaś umacniają wybrzeże wyspy budując liczne państwa-miasta oraz warowne twierdze. Obywatelom przyznają pewne prawa, które zostają spisane. Przykładem są Tablice Gortyńskie z kodeksem, które można oglądać obecnie na terenie wykopalisk Gortyny.Brąz po wielu wiekach zostaje wyparty przez żelazo, które służy do produkcji lepszej broni. Kreta zostaje wchłonięta przez Grecję pod względem religii, sztuki i kultury. Ujednolicony staje się także język oraz pismo.



[czytaj dalej >> Historia Krety od epoki klasycznej do pierwszych lat wolności]

[czytaj dalej >> Współczesna historia Krety]

Data publikacji:
Data modyfikacji:
Średnia: 4.5
Liczba ocen: 4
  • 0.5
  • 1.0
  • 1.5
  • 2.0
  • 2.5
  • 3.0
  • 3.5
  • 4.0
  • 4.5
  • 5.0
 
 
Oceniłeś na:
 
Kreta informacje 4.5 na 5 (0) liczba ocen 4
Wszystkie treści i zdjęcia występujące w serwisie są naszą własnością.
Wykorzystanie ich w dowolnej formie wymaga pisemnej zgody autorów.

Komentarze

Wypełnij poniższy formularz aby dodać komentarz

Nazwa użytkownika:

Adres e-mail:

Tytuł:

Treść:

Przepisz kod z obrazka:
Kod obrazka

Wpisanie prawidowego kodu oznacza zgodę na przetwarzanie danych w celu wyświetlania komentarza.
Kontakt Administratorem Danych Osobowych zgromadzonych na stronie możliwy jest pod adresem mailowym [email protected]

Zapisz komentarz
Zapisz komentarz

Inne strony tej kategorii

Unia Grecji z Kretą

Unia Grecji z Kretą

Grecka flaga, która 1 grudnia 1913 roku powiewała nad twierdzą Frikas w Chanii była namacalnym dowodem tego, jak silne związki łączą Kretę z kontynentalną Grecją. Mimo setek lat zależności od innych mocarstw, Kreteńczycy nigdy nie wyzbyli się swojej kultury oraz własnych tradycji.

Pogrzeb Nikosa Kazantsakisa - 5 listopada 1957 roku

Pogrzeb Nikosa Kazantsakisa - 5 listopada 1957 roku

Kreta zawsze zajmowała szczególne miejsce w sercu Nikosa Kazantsakisa. Urodzony 18 lutego 1885 roku w Heraklionie, dzięki trosce swoich rodziców przebył długą drogę aby stać się jednym z najważniejszych pisarzy współczesnej literatury greckiej. Zawsze wierny swoim pasjom i przekonaniom rzadko liczył się z opiniami innych osób. W swoim życiu jako jedne największych inspiracji wskazywał sny i podróże, które w 1957 roku przyczyniły się do tego, że historia jego życia i twórczości zakończyła się.

Wydarzenia na ulicy 25 Sierpnia w Heraklionie

Wydarzenia na ulicy 25 Sierpnia w Heraklionie

Symboliczny początek ulicy 25 Sierpnia wyznacza dawny Plac Lwa ze słynną fontanną Morosiniego, jej koniec określa morze oraz zabudowania portowe. Chyba nie ma ładniej położonego deptaka w Heraklionie. Idąc ulicą w dół, już z daleka widzimy błękit morza zaś mnogość różnego rodzaju knajpek zachęca do zrobienia sobie przerwy w zwiedzaniu. Czy jednak zastanawialiście się kiedykolwiek spacerując tą pięknie położoną ulicą, skąd wzięła się jej nazwa? Co właściwie wydarzyło się tego dnia w 1898 roku, że jedna z głównych ulic miasta Herkulesa została nazwana tą datą? Ulica 25 sierpnia w Heraklionie

Polecamy:

Oliwa i kosmetyki organiczne Olivaloe

Najnowsze komentarze:

 Piekna wyspa szkoda by bylo stracic cos tak pieknego
Christian Arnidis - Moja Grecja  Szczerze to bym się zdziwił gdyby na Santorini nie bylo trzęsień ziemi . Wyspa leży na tzw łuku wulkanicznym jaki się może wytworzyć kilkadziesiąt lub kilkaset kilometrów za linią subdukcji czyli obszarem gdzie jedna płyta tektoniczna się wciska pod drugą . To działa tak że najsilniejsze wstrząsy są w obszarze subdukcji , słabsze na łuku wulkanicznym . Kilkadziesiąt lub kilkaset metrów za . (...)
gość PiotrWie  My na szczęście na razie jedziemy na Gran Canarię, na Cyklady dopiero 10 kwietnia, mam nadzieję że do tego czasu się uspokoi bo mamy w planach między innymi Amorgos.
 kiedyś ten świat musi się skończyć …
 Wartość 7700, to jakaś gruba kaczka dziennikarska. Uniwersytet Ateński raportuje niecałe 1200 zdarzeń od 26.01.2025, EuroMediterranean Seismological Centre z kolei prezentuje dane o 1375 zdarzeniach. W tym 137 powyżej 4 magnitudo i 4 powyżej 5 magnitudo. Nie zmienia to faktu, że skala zjawiska jest gigantyczna i wielu specjalistów ostrzega, że może to być wstęp do zjawiska o większej skali. Oby się tym razem mylili.
 Oby się Kolumbo nie obudził, wtedy to już będzie pozamiatane
 Trzeba mieć nadzieję, że na tym się zakończy
 Mamy nadzieję że wszystko się skończy dobrze trzęsienia są odczuwane na Krecie
gość dodekanezowiec  Balos/Gramvousa wywarły na mnie największe wrażenie, Falassarna niedoceniana, Elafonissi przeceniana. Ale tak poza tym Kreta nie ma za wiele pięknych plaż.  Cypr, Majorka, Sardynia - tam przy hotelach są od razu piękne plaże.    
gość dodekanezowiec  „Widocznymi i bardziej wymiernymi wyznacznikami tych zmian jest stale powiększająca się baza noclegowa nie tylko w postaci niezliczonych hoteli na północy wyspy i coraz szerszej ofercie południowego wybrzeża” Ale Grecję cenię za to, że nie ma takiego przegięcia jak w Hiszpanii (50-piętrowy hotel w Benidorm mówi wszystko), ani takiego niedorozwoju (uzasadnione słowo, należy im się) jak we włoskiej Kalabrii. (...)

Ciekawe miejsca na Krecie

CRETE Copyright © 2009-25 Linki | Kontakt | Polityka prywatności | Kontakt | Newsletter
ukryj
Zapisz się do
Newslettera