Informacja dotycząca plików cookies
Serwis wymaga plików cookies do prawidłowego działania strony. Korzystanie z serwisu bez zmiany ustawień dla plików cookies oznacza, że będą one zapisywane w pamięci urządzenia. Ustawienia te można zmieniać w przeglądarce internetowej.
Sztorm szalejący 7 grudnia 1966 roku na Morzu Egejskim na pewno nie nastrajał kapitana promu SS Heraklion (SS - Steamship - statek parowy), Emmanoule Vernicosa, zbyt pozytywnie. Jednak w tej chwili coś zupełnie innego zaprzątało jego głowę. Mimo tego, że pracownicy portu uwijali się jak w ukropie to na nabrzeżu wciąż oczekiwały ciężarówki i towary, które powinny się znaleźć na pokładzie statku. Około godziny 20 przez boczną furtę do ładowni wjechała ostatnia ciężarówka - chłodnia wypełniona 5 tonami pomarańczy. Załoga promu starała się jak najbardziej przyśpieszyć przygotowania do rejsu, ciężarówka została zaparkowana prostopadle do osi statku na wprost wjazdowej furty. W końcu z przeszło dwugodzinnym opóźnieniem prom był gotowy do tego by wyruszyć w kolejny rejs na trasie między portem Souda a Pireusem. Pośpiech, z jakim wykonywano załadunek oraz ekstremalne warunki pogodowe z wiatrem wiejącym z siłą 9 stopni w skali Beauforta, okazały się dla SS Heraklion fatalne w skutkach.
W 1966 roku nie było żadnych regulacji zakazujących żeglowania ze względu na złe warunki atmosferyczne, a decyzja o wypłynięciu w morze należała wyłącznie do kapitana. W tym przypadku dodatkowym obciążeniem była presja wywierana przez właściciela statku, który konkurował z innymi przewoźnikami. Atutem jego firmy była prędkość promów reklamowanych jako „najbardziej luksusowe, najbardziej zaawansowane i oczywiście najbezpieczniejsze!”. Dodatkowo presja ta prawdopodobnie spowodowała, że kapitan nie podjął w porę decyzji o zmniejszeniu prędkości, czy zmianie kursu.
Prom SS Heraklion - białą ramką oznaczono jedną z bocznych furt załadunkowych
Ten nieco leciwy parowiec zbudowany został jako jednostka towarowa w 1949 roku w Glasgow, gdzie nadano mu nazwę SS Leicestershire. Po kilku latach służby pod brytyjską banderą, dosyć okrężną drogą, służąc po drodze na trasach w Indiach i Afryce, trafił do Grecji do armatora Aegean Steam Line, gdzie od 1964 roku po przebudowie i zmianie nazwy na SS Heraklion, zaczął pływać w liniach promowych Typaldos Lines.
Jak wspomnieliśmy statek ten był pierwotnie jednostką towarową ale po zakupieniu go przez Typaldos został przebudowany na prom pasażersko-samochodowy. Taka zmiana normalnie wymagałaby poważnej przebudowy opartej na międzynarodowych przepisach. W tym przypadku jednak prace przy zmianach na statku trwały tylko 3 miesiące. W czasie tych prac nie zostały przedłożone żadne plany przebudowy ani nie dokonano inspekcji maszyn. Statek został zwodowany bez żadnych testów potwierdzających jego zdolność do nawigowania. Jedynie pod koniec Inspektorat Statków Handlowych wydał trzy ogólne protokoły inspekcji i zezwolił na rejsy z pasażerami na pokładzie.
Statek ten kursował po morzu Śródziemnym zazwyczaj na trasie między Grecją kontynentalną a Kretą. Poza kilkuset pasażerami typowy ładunek stanowiło maksymalnie 35 pojazdów (zazwyczaj ciężarówek). Pojedyncza śruba pozwalała rozpędzić ten parowiec o długości około 152 metrów do szybkości 17 węzłów. Oczywiście jest to teoretyczna prędkość raczej nieosiągalna dla statku, który miał za sobą kilkanaście lat ciężkiej służby.
W nocy z 7 na 8 grudnia 1966 roku, mniej więcej w połowie drogi do Pireusu, prom znalazł się w rejonie małej skalistej wysepki Falkonera. Choć to niebywałe, sztorm z jakim borykał się SS Heraklion, zdawał się wciąż rosnąć w siłę, a warunki pogodowe stawały się coraz gorsze. Szacowana siła wiatru w tym rejonie Morza Mirtejskiego osiągała w porywach 10° w skali Beauforta. Przedzierając się przez kolejne niewyobrażalnie wysokie fale, statek raz za razem przechylał się na prawą lub lewą burtę.
Czerwonym kolorem oraz niebieskim obramowaniem oznaczona jest wyspa Falkonera
Ciężko wyobrazić sobie co w tym momencie działo się pod pokładem SS Heraklion. Doświadczeni członkowie załogi z trudem wypełniali swoje obowiązki, a każda niezabezpieczona rzecz co chwila przewalała się miedzy burtami statku. Około 1:30 w nocy przez ryk morza przedarł się silny łomot dobiegający z samochodowego pokładu. Ostatnia z załadowanych ciężarówek, wypełniona 5 tonami pomarańczami zerwała się z mocującej ją uprzęży. Przetaczając się po pokładzie ładowni raz za razem uderzała w znajdującą się tuż za nią boczną furtę. Kilka minut później w czasie kolejnego silnego przechyłu, ciężarówka uderzyła w boczną furtę i wraz z nią wpadła do morza. Po wyrwanej furcie w statku powstał niezabezpieczony otwór o wielkości 17 m2.
Wydaje się, że w tym momencie los promu był już przesądzony, w ciągu kilku minut morze zalało garaż. O godzinie 1:59 załoga nadała rozpaczliwy komunikat radiowy, w którym poinformowała o swoim tragicznym położeniu. Woda wlewająca się przez wyrwaną furtę bardzo szybko pogłębiła boczny przechył promu, który coraz wolniej posuwał się do przodu. Po kolejnych 5 minutach SS Heraklion dryfował znajdując się w 30-stopniowym przechyle. Radiotelegrafista kilkukrotnie nadała sygnał SOS. O 2:12 w eterze rozbrzmiewa ostatni dramatyczny komunikat "Toniemy". Trzy minuty później prom obrócił się dnem do góry, a następnie zginął w morskich czeluściach. Prom SS Heraklion poszedł na dno w zaledwie 15 minut.
W momencie tragedii duża część osób spała, więc nie miała czasu na reakcję i szansy na ucieczkę. Zabrakło wczesnego ostrzeżenia oraz skoordynowanych wysiłków załogi aby pomóc tym, którzy w panice biegali po korytarzu w poszukiwaniu drogi ucieczki. Ci którzy wpadli do zimnego morza zaczęli walkę o życie pozostając w wodzie przez wiele godzin. Pomimo nadanego drogą radiową komunikatu SOS przez wiele godzin nikt nie pospieszył na ratunek tonącym pasażerom promu. Sztorm o sile 8-9 w skali Beauforta oznacza fale o wysokości 6-9 metrów. Większość pasażerów nie wytrzymała walki o życie w tak skrajnych warunkach i utonęła na oczach przerażonych towarzyszy.
Do dnia dzisiejszego zagadką pozostaje liczba ofiar. Jedyne czego możemy być pewni to fakt, że załogę SS Heraklion stanowiło 75 marynarzy. Zależnie od źródła liczba pasażerów szacowana jest od około 200 do niecałych 300, niektóre z nich podają natomiast, że zatonęło 247 osób. Pewne jest to, że pasażerów było znacznie więcej niż sprzedanych biletów. Niektórzy pasażerowi podróżowali korzystając z darmowych biletów przysługujących pracownikom portowym. Na statku przewożona była również nierejestrowana liczna więźniów.
Niestety poziom ówczesnego ratownictwa morskiego pozostawiał wiele do życzenia. Mimo tego, że wezwanie o pomoc odebrała stosunkowo duża liczba jednostek znajdujących się w tej części Morza Egejskiego, to dopiero o godzinie 10 rano jako pierwszy w rejon katastrofy dotarł okręt brytyjskiej marynarki wojennej - HMS Ashton. W ramach przeprowadzonej akcji ratunkowej udało się uratować tylko 47 rozbitków, z czego 16 osób stanowili członkowie załogi. Ostatnia żywa osoba została wyciągnięta z wody po 13 godzinach!
Pomnik upamiętniający ofiary tej katastrofy - Nea Chora Chania
Jak łatwo się domyślić tak duża katastrofa wstrząsnęła Grecją. W Chanii nie było rodziny, która nie straciła bliższego lub dalszego krewnego podczas tego fatalnego rejsu. A trzeba pamiętać, że były przypadki, gdy zatonęły całe rodziny. Pogrzeby ofiar odbywały się w wielu greckich miastach. Śledztwo przeprowadzone przez władze ujawniły szereg nieprawidłowości w funkcjonowaniu linii promowych Typaldos. Wnikliwa kontrola wykazała liczne dowody wskazujące na fałszowanie dokumentów, a dwanaście z piętnastu statków, jakimi operował ten armator, nie przeszło inspekcji zgodnie z prawem międzynarodowym. Kolejne zarzuty dotyczyły zaniedbań w wyszkoleniu załogi. Nie organizowano ćwiczeń, więc w trakcie tragedii oficerowie nie przeprowadzili prawidłowo akcji ratowniczej. W 1968 roku dyrektor generalny Panayotis Kokkinos oraz właściciel linii - Haralambos Typaldos zostali uznani winnymi stawianych im zarzutów i tym samym trafili do więzienia. Pozostałe statki firmy zostały przejęte i sprzedane na złom lub do innych celów.
W wyniku tej katastrofy zmienione zostały przepisy obowiązujące grecką żeglugę handlową. Od tamtych wydarzeń statki mają zakaz opuszczania portu w przypadku, gdy warunki pogodowe są gorsze niż 8 stopni w skali Beauforta. Katastrofa ujawniła również bardzo słabe przygotowanie Grecji do prowadzenia operacji ratownictwa morskiego, co już od 1963 roku było wytykane przez Turcję. Potrzeba ulepszenia i zabezpieczenia linii promowych zrodziła pomysł na utworzenie ANEK, popularnego także dzisiaj przewoźnika pasażerskiego, który założony został przez Kreteńczyków.
Dziś o tej tragedii przypomina także wzruszająca rzeźba "Pomnik ręki" autorstwa rzeźbiarza Antonia Papatzanaki, który znajduje się w Chanii na Placu Talosa. Postawiony został w 1990 roku ku pamięci ofiar SS Heraklion
Komentarze
Dziękuję za wspaniałą stronę o Krecie.Dzięki Wam mogę tam być każdego dnia.
Dziękujemy
Bardzo cieszymy się, że dzięki nam możesz odbywać witualne wycieczki po Krecie. My ze swojej strony możemy zapewnić Ciebię (i innych naszych czytelników), że będziemy dalej starali się dokładać na stronę coraz więcej treści, zdjęć a także filmów.
Nea Chora Chania
Bardzo dziekuje za te ciekawostki o Krecie ktore wyczutuje z wielka ciakawoscia.
Wiele razy przechodzilam kolo tego pomnika na Nea Chorze a dopiero dzisiaj dowiedzialam sie, ze to pomnik katastrofy paraowca z 1966 roku. Bardzo dziekuje i pozdrawiam zalozycieli tej strony.
komentarz z
Jak zwykle bardzo ciekawy artykuł. Dziękuję
komentarz z
Byłam,widziałam ale nie znalam historii...teraz juz wiem.Dziękuję.
komentarz z
Super. Właśnie taki był cel tego artykułu, więc zawsze cieszą nas opinie takie jak Twoja :)
komentarz z
Ile razy jak przechodziłem zastanawiałem sie co to za pomnik :) dzięki artykułowi teraz jak bede przechodził koło tego to sie zatrzymam i przypomnę sobie historie :)
komentarz z
Bardzo smutna historia.Byliśmy w Chanii i słyszeliśmy tą opowieść od przewodniczki. Jest też druga podobna historia ,również tragiczna.
Tak, pamiętam
Też słyszeliśmy tę opowieść od przewodniczki. Także o tej ciężarówce z pomarańczami. 31 sierpnia 2009 r. Ponieważ Grecja dla mnie to "religia", to ja pamiętam takie daty. Tego dnia byłem tez w Rethymno i Moni Arkadi.
A my z uporem o takich datach piszemy i przypominamy bo Kreta to nie tylko ładne krajobrazy ale też kawał historii.
Wypełnij poniższy formularz aby dodać komentarz
lub kliknij w poniższy link aby skorzystać z możliwosci komentowania przez facebooka:
https://www.facebook.com/crete.poland/posts/10153286222917551,10154095210932551,10156674937547551,10157600066367551,10158308109047551,10158917433487551